Meer dan 1%, eigenlijk...
Onder UNIX bestaan een aantal veel gebruikte applicaties om bestanden te
archiveren en comprimeren. tar
wordt gebruikt om archieven aan te
maken---het lijkt op PKZIP
of Winzip
maar comprimeert
geen gegevens, het archiveert slechts. Om een nieuw archief aan te maken,
doe je het volgende:
$ tar -cvf <archive_name.tar> <file> [file...]
Om bestanden in een archief uit te pakken:
$ tar -xpvf <archive_name.tar> [file...]
Om de inhoud van het archief te tonen:
$ tar -tf <archive_name.tar> | less
Je kunt bestanden comprimeren door van compress
of van
gzip
gebruik te maken, de eerste is verouderd en zou niet meer
gebruikt moeten worden:
$ compress <file>
$ gzip <file>
Hiermee wordt een gecomprimeerd bestand aangemaakt met de extensie .Z
(compress
) of .gz (gzip
). Deze programma's kunnen slechts
één bestand tegelijkertijd comprimeren.
Gebruik voor het decomprimeren:
$ compress -d <file.Z>
$ gzip -d <file.gz>
LMP.
Er zijn ook nog de unarj
, zip
en unzip
(PK??ZIP compatibel) utilities. Bestanden met de extensie .tar.gz
of .tgz
(gearchiveerd
met tar
, daarna gecomprimeerd met gzip
) zijn net zo gewoon
in de wereld van UNIX als .ZIP bestanden onder DOS.
Op de volgende manier kun je de inhoud van een .tar.gz
archief
bekijken:
$ tar -ztf <file.tar.gz> | less
Ten eerste: het installeren van packages is het werk van root. De meeste
applicaties worden als een .tar.gz
archief gedistribueerd die
vaak bestaat uit een directory met waarschijnlijk de naam pkgname/
,
waarin de bestanden en/of subdirectory's staan. Het is een goede gewoonte
om deze packages vanuit de directory /usr/local
te installeren met
het commando:
# tar -zxf <archive.tar.gz>
en het README of INSTALL bestand te lezen. In de meeste gevallen worden
de bronbestanden van de applicatie gedistribueerd, wat inhoudt dat je het moet
compileren om de uitvoerbare bestanden aan te maken;
vaak is het al voldoende om make
en daarna make install
in
te tikken. Uiteraard heb je hiervoor de gcc
of g++
compiler nodig.
Andere archieven moeten worden uitgepakt vanuit /; dit is het
geval met de .tgz
archieven van Slackware.
In andere archieven bevinden zich bestanden, maar dan zonder subdirectory
- pas op dat je de boel niet verknoeit!
Bekijk altijd de inhoud van het archief voordat je het installeert.
De Debian en Red Hat distributies hebben hun eigen archief formaat;
respectievelijk, .deb
en .rpm
. De laatste wint een brede
acceptatie; om een .rpm
package te installeren, tik je in:
# rpm -i package.rpm
Terug bladeren: het indrukken van <SHIFT + PAG UP> (de grijze toets) geeft je de mogelijkheid om een aantal schermen terug te bladeren, het aantal schermen is afhankelijk van de hoeveelheid intern geheugen in je computer.
Resetten van het scherm: als je met more
of cat
een binair bestand bekijkt, dan kan het gebeuren dat je scherm vol met rommel
staat. Om dit te herstellen, tik dan blind reset
in of de volgende
reeks met tekens: echo CTRL-V ESC c RETURN
.
Het plakken van tekst: in console, zie hieronder; in X, klik
en sleep om de tekst in een xterm
window te selecteren, druk dan
de middelste muisknop in (of de twee muisknoppen samen als je een twee-knops
muis hebt) om de tekst te plakken. Er is ook een xclipboard
(helaas, alleen voor tekst); laat je niet in de war brengen door de zeer
trage response.
Gebruik van de muis: als je gpm
, een mousedriver voor de
console, hebt geïnstalleerd, dan kun je klikken en slepen om tekst te
selecteren, en vervolgens (op een andere plaats) de rechtermuisknop indrukken
om de geselecteerde tekst te plakken. Dit werkt ook door in de ene VC tekst te
selecteren en deze in een andere VC te plakken.
Meldingen van de kernel: kijk als root in /var/adm/messages
of
/var/log/messages
om te zien wat de kernel je te melden heeft,
inclusief de meldingen bij het opstarten.
Het commando dmesg
is ook handig.
Als je je afvraagt of er applicaties zijn die je oude en vertrouwde
DOS/Win applicaties
kunnen vervangen, adviseer ik je om de bewaarplaatsen van de Linux
software door te spitten:
ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux
,
ftp://tsx-11.mit.edu/pub/linux
, en
ftp://ftp.funet.fi/pub/Linux
.
Een andere uitstekende plaats is de ``Linux Applications and Utilities Page'' op
http://www.xnet.com/~blatura/linapps.shtml
en de
``officiële'' Linux page
http://www.linux.org.
Linux kan ontzettend veel dingen doen die onder DOS/Win omslachtig, moeilijk of onmogelijk waren. Hier is een lijst van een aantal mogelijkheden:
at
geeft je de mogelijkheid om programma's op bepaalde tijden
uit te voeren;awk
is een kleine maar krachtige taal om gegevensbestanden te
manipuleren (en dat niet alleen).
Bijvoorbeeld, ervan uitgaande dat het bestand data.dat
een bestand is
met meerdere velden,
$ awk '$2 ~ "abc" {print $1, "\t", $4}' data.dat
geeft de velden 1 en 4 weer van iedere regel in het bestand data.dat
waarvan het tweede veld bestaat uit de string ``abc''.cron
is nuttig om periodiek taken uit te laten voeren, op
aangegeven data en tijden.
Typ man 5 crontab
.file <filename>
geeft aan wat voor soort bestand
filename
is (ASCII tekst, uitvoerbaar, archief, enz.);find
(zie ook paragraaf
Directory's: Commando's Vertalen) is één van de
krachtigste en nuttigste commando's. Het wordt gebruikt om bestanden
op te zoeken die aan bepaalde voorwaarden voldoen en vervolgens acties
op deze bestanden uit te laten voeren.
Het algemene gebruik van find
is:
$ find <directory> <expression>
<expression> inclusief zoekcriteria en acties. Voorbeelden:
$ find . -type l -exec ls -l {} \;
zoekt alle symbolische links op en toont waar deze bestanden naar verwijzen.
$ find / -name "*.old" -ok rm {} \;
zoekt alle bestanden op die voldoen aan het opgegeven patroon en verwijdert ze,
vraagt hierbij wel eerst naar je permissie.
$ find . -perm +111
zoek alle bestanden op waarvan de bestandspermissies overeenkomen met 111
(executable).
$ find . -user root
zoekt alle bestanden op die aan root toebehoren. Hier zijn veel mogelijkheden
---LMP.grep
zoek tekstpatronen in bestanden. Bijvoorbeeld,
$ grep -l "geology" *.tex
toon de bestanden met de extensie *.tex waarin het woord ``geology'' voorkomt.
De variant zgrep
werkt ook op gzipped bestanden. LMP;^a[^a-m]X{4,}txt$
komt overeen met een regel die met
een `a' begint, gevolgd door ieder ander teken behalve die voorkomen in het
interval a-m, gevolgd door 4 of meer `X'-en, en eindigt met de string `txt'.
Je kunt reguliere expressies ook gebruiken met de uitgebreide editor
less
, en nog vele andere applicaties.
zie man grep
voor een introductie.script <script_file>
vangt de schermuitvoer af in het
bestand script_file
todat je het commando exit
geeft. Nuttig
voor het debuggen;sudo
stelt gebruikers in staat om een aantal van de taken
van `root' uit te voeren (zoals het formatteren en mounten van diskettes,
LMP);uname -a
geeft informatie over je systeem;zcat
en zless
zijn handig voor het doorbladeren en
door middel van een pipe doorgeven van gzipped bestanden zonder ze te
decomprimeren. Bijvoorbeeld:
$ zless textfile.gz
$ zcat textfile.gz | lpr
bc, cal, chsh, cmp,
cut, fmt, head, hexdump, nl, passwd, printf, sort, split, strings, tac,
tail, tee, touch, uniq, w, wall, wc, whereis, write, xargs, znew.
LMP.
Geloof het of niet, er zijn een aantal goede tools die voorzien in een op UNIX-gelijkende omgeving onder DOS/Windows! Eén ervan is de Djgpp suite ( http://www.delorie.com/djgpp) voor DOS, terwijl Cygnus ( http://www.cygnus.com) een complexere port voor Win32 heeft gemaakt. Beiden omvatten dezelfde GNU ontwikkelings tools en utilities als Linux; je krijgt echter niet dezelfde stabiliteit en performance.
Als je de smaak van Linux graag te pakken wilt krijgen, probeer dan
Djgpp uit. Download en installeer de volgende bestanden (tijdens dit
schrijven, is de laatste versie 2.0.2):
djdev202.zip, bnu281b.zip, bsh1147b.zip, fil316b.zip, find41b.zip, grep22b.zip, gwk303b.zip, lss332b.zip, shl112b.zip
. Er is in
installatie-instructies voorzien, en je kunt assistentie vinden op
news:comp.os.msdos.djgpp.
In het bijzonder is het gebruik van bash
onder DOSWin een
opluchting. Om het op je juiste wijze te configureren, wijzig je het
meegeleverde bestand BOOT.BAT
om je installatie weer te
geven, plaats deze bestanden dan in je home-directory (in de
Windows partitie) in plaats van degene waarin is voorzien:
# dit is _bashrc
LS_OPTIONS="-F -s --color=yes"
alias cp='cp -i'
alias d='ls -l'
alias l=less
alias ls="ls $LS_OPTIONS"
alias mv='mv -i'
alias rm='rm -i'
alias u='cd ..'
# dit is _bprof
if [ -f ~/_bashrc ]; then
. ~/_bashrc
fi
PS1='\w\$ '
PS2='> '
CDPATH="$CDPATH:~"
# van alles voor less(1)
LESS="-M-Q" # lange prompt, silent
LESSEDIT="%E ?lt+%lt. %f" # wijzig bovenste regel
VISUAL="jed" # editor
LESSCHARSET=latin1 # laat geaccentueerde letters zien
export PS1 PS2 CDPATH LS_OPTIONS LESS LESSEDIT LESSOPEN VISUAL LESSCHARSET
Je zult diverse malen bestandsextensies tegenkomen. De meer exotische daargelaten (zoals fonts), hier is een lijst met een aantal extensies en de bijbehorende programma's:
1 ... 8
: man page. Lees ze met
groff -Tascii -man <file.1>
.arj
: archief gemaakt met arj
.dvi
: uitvoerbestand dat met behulp van TeX werd gemaakt
(zie hieronder). xdvi
om het te bekijken;
dvips
om het om te zetten naar een PostScript .ps
bestand.gz
: archief bestand gemaakt met gzip
.info
: info bestand (soort alternatief voor man pages). Zorg
dat je aan het programma info
komt.lsm
: Linux Software Map bestand. Dit is een plain ASCII bestand
waarin de omschrijving van een package staat.ps
: PostScript file. Om het te bekijken om af te drukken
haal het programma gs
en optioneel, ghostview
of
gv
op.rpm
: Red Hat package. Je kunt het op ieder systeem installeren
dat gebruik maakt van de package manager rpm
.taz, tar.Z
: archief aangemaakt met tar
en
gecomprimeerd met compress
.tgz, tar.gz
: archief gemaakt met tar
en gecomprimeerd
met gzip
.tex
: tekstbestand om met TeX te bekijken, een krachtig
typografisch zetsysteem. Zorg dat je aan het package tex
komt, het
is in veel distributies beschikbaar.
Zorg dat je aan het package tex
komt, het wordt bij veel distributes
meegeleverd; maar let op bij het gebruik van NTeX, deze heeft beschadigde
fonts en wordt meegeleverd met de Slackware distributie.texi
: texinfo bestand, kan zowel TeX als info bestanden
aanmaken (cp. info
) en texinfo
.xbm, xpm, xwd
: grafisch bestand. Z
: archief gemaakt met compress
.
Als je tekstbestanden tussen DOS/Win en Linux wilt uitwisselen, denk dan aan
het ``einde-regel'' probleem. Onder DOS eindigt iedere regel tekst met CR/LF,
(dat is, ASCII 13 + ASCII 10), onder Linux met LF. Als je een DOS tekstbestand
onder Linux probeert te
wijzigen, zal iedere regel waarschijnlijk eindigen met een
vreemd uitziend `M' teken; Een Linux tekstbestand zal onder DOS als een
kilometer lange regel verschijnen zonder indeling in alinea's.
Er zijn een aantal utilities, dos2unix
en unix2dos
om deze
bestanden te converteren.
Als je alleen-tekstbestanden tekens bevatten met accenten, verzeker je er dan van dat ze onder Windows (met Kladblok) zijn aangemaakt en niet onder DOS; anders zullen alle tekens met accenten onjuist worden weergegeven.
Het is iets lastiger om Word of WordPerfect bestanden naar onbewerkte
tekst te converteren, maar wel mogelijk. Je hebt één van
de utilities nodig die je kunt vinden op de CTAN sites;
één ervan is
ftp://ftp.tex.ac.uk
.
Haal het programma word2x
op vanuit de directory
/pub/tex/tools/', of probeer één van de beschikbare
programma's in de directory /pub/tex/support/.
In het bijzonder, word2x
converteert Word 6 bestanden, terwijl
je mswordview
nodig hebt voor Word 97 bestanden
(url url="http://www.csn.ul.ie/ caolan/docs/MSWordView.html">)
zet ze om in HTML.
Als het converteren van bestanden niet voldoende is, heb je de keuze om je tanden in een (vrij verkrijgbare!) op Microsoft gelijkend softwarepakket te zetten.
De StarOffice suite is vrij in het gebruik voor privégebruik. Het is groot, een beetje traag, maar verder erg goed: het biedt een hoop mogelijkheden die je niet in Microsoft Office kunt vinden. Het kan ook Word en Excel bestanden inlezen, echter de conversie is niet altijd perfect. Homepage: http://www.stardevision.com.
Een ander goed softwarepakket is Corel WordPerfect, een vrij verkrijgbare editie die je mag downloaden. Moet ik nog meer zeggen? Haal het op: http://www.corel.com.